۱۳۹۱ اسفند ۲۸, دوشنبه

اصلاح طلبان در انتخابات ۹۲ چه بکنند؟



طی چند ماه گذشته بحث در مورد رویکرد اصلاح طلبان به انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ کم و بیش در محافل سیاسی کشور جریان داشته است، منتها با طرح احتمال نامزدی آقای خاتمی این مباحث به نقطه‌ی اوج خود نزدیک می‌شود. پیش از این و طی دو یادداشت جداگانه مفصلا دلایل خود در مخالفت با کاندیداتوری آقای خاتمی را بر شمرده ام* در انتهای یادداشت دوم وعده دادم که طرح پیشنهادی خود برای انتخابات سال ۹۲ را پیش از عید نوروز تقدیم حضور دوستان کنم. این نوشته وفای به آن وعده و دعوت به ادامه‌ی گفتگوست.

فرض بر این است که خواننده‌ی این مطلب دو یادداشت قبلی را خوانده است و از استدلال‌های نویسنده در مخالفت با ورود آقای خاتمی و منطق اصلاح طلبانه‌ی پس آن استدلال‌ها آگاه است. البته ذکر این نکته ضروری است که در طرح پیش رو هیچ چیز خارق العاده یا کاملا تازه‌ای وجود ندارد، بنابراین به احتمال زیاد آنانی که در پی «شکافتن سقف فلک» و در «انداختن طرحی نو» در انتخابات ریاست جمهوری ۹۲ هستند را راضی نمی‌کند. این مطلب احتمالا به مذاق دوستانی که به کمتر از «انقلاب» و «حل سریع و نهایی معضل دموکراسی از طرق انقلابی» راضی نیستند یا شرکت در انتخابات را اساسا همدستی با جنایتکاران و خیانت به خون شهدا و «نادیده گرفتن فداکاری‌های اسرا» می‌دانند نیز خوش نخواهد آمد، مخاطب اصلی این مطلب کسانی هستند که هنوز و همچنان بر گزینه‌ی «اصلاحات درون زا» تاکید می‌ورزند، از نظر من این طیف جبهه‌ای از کارگزاران سازندگی، حزب مشارکت و مجاهدین انقلاب اسلامی تا نهضت آزادی و بخش عمده‌ای از نیروهای ملی-مذهبی را شامل می‌شود. البته به جز این نیروها بسیاری دیگر از روشنفکران و فعالین سیاسی نیز هستند که نه به لحاظ تبار تاریخی و نه به لحاظ مبانی فلسفه ی سیاسی قرابتی به این جریانات نام برده ندارند ولی بر اساس تحلیل و مبانی خود، خواهان براندازی نیستند و از سیاست ورزی اصلاح طلبانه دفاع می کنند.

در عین حال این مطلب بر 4 پیش فرض اصلی مبتنی است:

پیش فرض اول: هسته‌ی اصلی قدرت در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ ظرفیت پذیرش یک رییس جمهور اصلاح طلب را ندارد و نیروهای اصلاح طلب نیز در موازنه‌ی قوای کنونی توان لازم برای تحمیل یک رییس جمهور اصلاح طلب به حاکمیت را ندارند. (فراموش نکنیم که قدرت فقط برگ رای نیست که با آن بتوان کرسی ریاست را فتح کرد. منابع اصلی قدرت را در جایی جز برگه های رای باید جستجو کرد.)

پیش فرض دوم: با توجه به گزاره‌ی قبلی شرکت در انتخابات ریاست جمهوری آینده به نیت کسب قدرت اشتباهی استراتژیک است، اگر چه پیش بینی قطعی در سیاست آن هم در ایران دشوار است اما با توجه به واقعیات موجود رییس جمهور آینده به احتمال بسیار زیاد از جناح اصلاح طلب نخواهد بود بنابراین این درست نیست که اصلاح طلبان استراتژی انتخاباتی خود را با هدف اصلی «کسب قدرت» طراحی کنند.

پیش فرض سوم: ورود به این انتخابات با رویکردی چالش طلبانه، ستیزه جویانه و به منظور «تحمیل هزینه» به حاکمیت یا پیروی از «الگوی سال ۸۸» نه تنها هیچ سودی به حال کشور، اصلاح طلبان و پروژه‌ی «گذار درون زا به دموکراسی» ندارد بلکه موجبات وارد آمدن ضربه‌ی نهایی به حرکت‌های اصلاح طلبانه و مسالمت آمیز و همچنین برخورد با باقی مانده‌ی نیروهای جبهه‌ی اصلاحات را نیز فراهم می‌کند. اصلاح طلبان نباید خود را به صورت موجود رو به غرق و مرگی ببینند که مایلند در لحظات آخر «زخمی کاری» هم به حریف بزنند، بلکه اصلاح طلبان باید خود را به چشم مسافران و خدمه ی اصلی کشتی‌ای بنگرند که در طوفان گرفتار است و به عنوان مسافر این کشتی باید مهم‌ترین دغدغه‌شان سالم رساندن این کشتی با همه‌ی مسافرانش (از جمله حریف مقابل) به مقصد باشد.

پیش فرض چهارم: در حال حاضر مهم‌ترین مشکل اصلاح طلبان فروپاشی تشکیلات سیاسی و شبکه‌های ارتباط مدنی فعالین اصلاح طلب است، این فروپاشی یکی از پیامدهای وقایع سال ۸۸ است. طی قریب چهار سال گذشته امکان سیاست ورزی جمعی و قانونی از اصلاح طلبان سلب شده است به همین جهت و با توجه به سرشت اصلاح طلبی به عنوان یک نوع سیاست ورزی علنی، جمعی و قانونی احیای این امکان و به وجود آوردن حداقلی از احساس امنیت برای فعالین اصلاح طلب مهم‌ترین اولویت اصلاح طلبان برای بازسازی خویش است. در واقع اگر این حداقل امکان و امنیت فراهم نشود نیروها ناخواسته در توری گرفتار می شوند که ابزار اجرای سیاست ورزی اصلاح طلبانه را از دست داده و رو بسوی انفعال یا رادیکالیسم تخیلی پیش می روند.

هدفگذاری

با توجه به سه پیش فرض مذکور اصلاح طلبان باید در پی تبدیل فضای امنیتی به فضای سیاسی یا دست کم حرکت تدریجی کشور در این مسیر  باشند، چرا که هر نوع رویکردی به این انتخابات که منجر به شکل گیری حساسیت های ویژه ی امنیتی و تشدید تضییقات شود شانس موفقیت سیاست‌های اصلاح طلبانه را در آینده به شدت کاهش می‌دهد. بنابراین یک هدفگذاری واقع بینانه برای سیاست انتخاباتی اصلاح طلبان در سال ۹۲ امری حیاتی است.

انتخابات ریاست جمهوری آینده نمی‌تواند عرصه‌ای برای تحقق «آرزوهای بزرگ» باشد، لازم است که برای شرکت در این انتخابات هدفی ملموس، عینی و قابل حصول داشته باشیم. حالا سئوال اینجاست که اگر در سال ۹۲ امیدی به ورود یک رییس جمهور اصلاح طلب به دفتر خیابان پاستور نیست و همچنین اگر بنا نیست در پی ورود چالش طلبانه به انتخابات باشیم پس با چه هدفی و چگونه وارد این عرصه شویم؟

به نظر می‌رسد اصلاح طلبان اگر بتوانند از این انتخابات به عنوان بستر و فرصتی برای احیای شبکه‌ی ارتباطی فعالین خود استفاده کنند و حداقلی از امکان سیاست ورزی جمعی و قانونی را برای فعالین خود در سراسر ایران فراهم آورند، و همچنین «گام های نخستین» در مسیر اعتماد سازی و خارج شدن از فضای امنیتی که لازمه فعالیت اصلاح طلبی است را بردارند  آن‌گاه می‌توانند مدعی شوند که آنچه را از این انتخابات می‌خواستند به دست آورده‌اند بدون اینکه خودشان هزینه‌ای دهند یا هزینه‌ای به حاکمیت تحمیل کنند. البته در جناح حاکم هم افراطیونی هستند که آرزو می‌کنند اصلاح طلبان به گونه‌ای رفتار کنند که آن‌ها بتوانند خاتمی را هم محصور و مابقی اصلاح طلبان را نیز محبوس یا وادار به مهاجرت کنند اما به رغم وجود نیروهای افراطی در دو سوی ماجرا این انتخابات همچنین می‌تواند نقطه‌ای باشد برای آغاز فرآیند تنش زدایی و اعتمادسازی بین جناح‌های مختلف سیاسی کشور آن هم در شرایطی که کشور با چالش‌های مهم و مهیب داخلی و بین المللی مواجه است.

چگونه به این هدف برسیم؟

پیش از این و در دو یادداشت قبلی توضیح دادم که چرا نامزدی آقای خاتمی نمی‌تواند به تحقق این هدف کمک کند، ورود آقای خاتمی به عنوان نامزد اصلاح طلبان به انتخابات موجب تحریک و هراس حلقه‌های امنیتی حاکمیت و بروز واکنش‌های شدید و غریزی به وسیله‌ی آن‌ها می‌شود و عرصه را بر اصلاح طلبان تنگ می‌کند، وقتی برخی دوستان صراحتا می‌گویند و می‌نویسند هدفشان از دعوت از آقای خاتمی «تکرار الگوی ۸۸ و تحمیل هزینه به حکومت» است چه انتظاری از دستگاههای امنیتی داریم؟ همانطور که آقای خاتمی خود بار‌ها در گفتگو با فعالین سیاسی اصلاح طلب طی ماههای اخیر گفته‌اند از این انتخابات نباید به عنوان عرصه‌ای برای چالش با نظام استفاده کنیم و تلقی حکومت از ورود آقای خاتمی به انتخابات آن هم با این تحلیل‌ها و پیش زمینه‌ی این چند ساله چیزی جز یک «چالش امنیتی» که لازم است «مهار و سرکوب» شود نخواهد بود.

ما همچنین با تحریم انتخابات هم نمی‌توانیم به این هدف یعنی بازسازی شبکه‌ی ارتباطی اصلاح طلبان در سراسر کشور دست یابیم چرا که ستادهای انتخاباتی بهترین بستر برای احیای این شبکه است. بنابراین بهترین گزینه شرکت در انتخابات با یک گزینه‌ی دیگر به جز آقای خاتمی است، گزینه‌ای معقول و معتدل و البته اختصاصی اصلاح طلبان که حساسیت‌های امنیتی حول آقای خاتمی را نداشته باشد، چهره‌ای میانه رو محسوب شود و از حداقل‌های لازم جهت نامزدی یک جریان بزرگ سیاسی نظیر جریان اصلاحات نیز بهره‌مند باشد. اما آن شخص کیست؟ به نظر من از میان اصلاح طلبانی که تا کنون برای شرکت در انتخابات تلویحا و تصریحا اعلام آمادگی کرده‌اند دو نفر بیش از دیگران برای کمک به تحقق این هدف واجد شرایط هستند: «محمد علی نجفی» و «اسحاق جهانگیری». من شخصا محمدعلی نجفی را ترجیح می‌دهم ولی به هر حال فکر می‌کنم اصلاح طلبان با در نظر گرفتن مجموع شرایط باید بر روی یکی از این دو نفر اجماع کنند. نقش چهره‌ی شاخص و پر نفوذی مانند آقای خاتمی و سیاستمدران و اصلاح طلبان برجسته‌ی دیگر مانند عبدالله نوری و محمد موسوی خوئینی و «شاید» هاشمی رفسنجانی در کمک به ایجاد چنین اجماعی غیرقابل انکار است، البته حتی اگر به جز این کاندیدای اصلی یک یا دو کاندیدای فرعی دیگر مانند عارف هم در انتخابات حضور داشته باشند باز هم اصلاح طلبان به شرطی که با هدف پیش گفته وارد انتخابات شوند زیانی نخواهند کرد هر چند بهتر است کاندیداهای دیگر منصرف شوند. (البته برای منصرف کردن افرادی مانند آقای عارف نباید از شیوه‌ی ایراد اتهام، تحقیر و تمسخر استفاده کرد، لازم است که اصلاح طلبان برای منصرف کردن این چهره‌ها از ابزار چانه زنی و گفتگو استفاده کنند)

از آنجایی که شخصا «محمد علی نجفی»** را بهترین گزینه در بین گزینه‌های موجود می‌دانم برخی از ویژگی‌های او را که وی را به کاندیدایی مناسب برای جبهه اصلاحات تبدیل می‌کند بر می‌شمرم. نجفی از سابقه مدیریتی قابل توجهی برخوردار است. در کابینه‌های میرحسین موسوی، هاشمی رفسنجانی و محمد خاتمی حضور داشته، مشاور و عضو ارشد ستاد مهدی کروبی بوده است و این حضور در کنار افراد مذکور او را به همه‌ی این چهره‌ها نزدیک کرده است. او در حال حاضر نه تنها روابط خوب و نزدیکی با محمد خاتمی و هاشمی رفسنجانی دارد بلکه این ظرفیت را دارد تا کاندیدای مورد تایید و حمایت عبدالله نوری و همچنین محمد موسوی خوئینی هم باشد. نجفی چهره‌ای تکنوکرات، معتدل، با پرنسیب، خوش بیان و خوش ظاهر است که از حداقل شرایط لازم برای بر عهده گرفتن نامزدی اصلاح طلبان در انتخابات پیش رو بهره‌مند و تا حدودی در جامعه هم شناخته شده است. نجفی در عین حال چهره‌ای نیست که «بسیج وسیع اجتماعی-خیابانی» ایجاد کند و به همین جهت او با حساسیت‌های ویژه‌ی امنیتی و سیاسی روبرو نیست. او نهایتاً می‌تواند مقداری رای برای اصلاح طلبان جمع کند و این می‌تواند سرمایه اصلاح طلبان برای ادامه راه باشد. (در واقع در سال ۷۶ نیروهای جناح چپ جمهوری اسلامی که بعد‌ها به اصلاح طلب معروف شدند نیز آقای خاتمی را با همین نیت در انتخابات نامزد کردند که البته با پیروزی غیر منتظره‌ی او روند سیاسی کشور شکل دیگری به خود گرفت.) او در عین حال خود را به پروسه‌ی بازسازی اصلاحات متعهد می‌داند البته در کل چه نجفی، چه جهانگیری چه هرکس دیگری که به عنوان کاندیدای اصلاح طلبان وارد این انتخابات باید تعهدی پیشینی برای این منظور دهد و با اتمام روند انتخابات برای ادامه‌ی روند بازسازی اصلاح طلبان بکوشد. ضمن اینکه کاندیدای اصلاح طلبان برای رسیدن به منظور اصلی این جریان از شرکت در انتخابات و در جریان مدیریت ستادهای تبلیغاتی خود به هیچ وجه نباید به گونه‌ای عمل کند که یک نوع بسیج سیاسی خیابانی یا فضای رادیکال و عاطفی شکل بگیرد.

لطفا انتخابات شورا‌ها فراموش نشود!

ما در سال ۹۲ همزمان با انتخابات ریاست جمهوری، انتخابات شورا‌ها را نیز پیش رو داریم که اگر هدف اصلی‌مان حرکت به سوی احیای فضاهای سیاسی از دست رفته و بازسازی تشکیلات و نیرو‌ها باشد اهمیتش به هیچ رو کمتر از انتخابات ریاست جمهوری نیست و چه بسا می‌توان گفت با توجه به لیست های متعددی که اصلاح طلبان می‌توانند در این انتخابات ارائه کنند اهمیت بیشتری هم دارد. این انتخابات همچنین می‌تواند فرصتی باشد برای استفاده از کاندیداهای جوان اصلاح طلب و میدانی برای معرفی و تجربه اندوزی آن‌ها. به همین دلیل در کنار معرفی یک کاندیدای معقول برای انتخابات ریاست جمهوری (به طور خاص نجفی یا جهانگیری) باید به دنبال معرفی لیست نامزدهای انتخابات شورا‌ها نیز در سراسر ایران باشیم که خود بهترین بستر و محمل برای تجدید حیات شبکه‌ی روابط فعالین اصلاح طلب است.

مهم‌ترین و ظریف‌ترین نکته این است که اصلاح طلبان از این فضا باید به نحوی استفاده کنند که هم به حکومت و هم به جامعه نشان دهند یک نیروی سیاسی قابل پیش بینی و قابل اعتمادند.

مدعی نیستم که این طرح کامل و بدون عیب است اما در مجموع فکر می‌کنم که گزینه‌ی یک نامزد دیگر به جز شخصیت های درجه اول اصلاح طلب نظیر آقای خاتمی که البته کف آن نجفی و جهانگیری باشد-  هم هزینه‌ی کمتری دارد و هم فایده‌ی بیشتری. فراموش نکنیم که اساس تصمیم گیری برای مشارکت سیاسی موازنه‌ی هزینه-فایده است. نمی توان با سیاستی که ریسک بالا و امکان موفقیت اندک دارد دست به عمل سیاسی زد. در عین حال فکر می‌کنم لازم است تا این مسئله همچنان به گفتگو گذاشته شود تا تصمیم نهایی جبهه‌ی اصلاحات تصمیمی پخته و صیقل یافته باشد.

پی نوشت ها:
*یادداشت اول «چرا با کاندیداتوری آقای خاتمی مخالفم؟» اینجا:
                                           http://yek-kalame.blogspot.co.uk/2013/03/blog-post.html
و یادداشت دیگر «در ضرورت نیامدن خاتمی» اینجا: http://yek-kalame.blogspot.co.uk/2013/03/10_11.html                                         قابل دسترسی است

**اخیرا نامه‌ای منتشر شده است تحت عنوان دعوت ۹۱ چهرهٔ اصلاح طلب از خاتمی برای شرکت در انتخابات. نام محمد علی نجفی هم در این نامه هست، به نظر می‌رسد اگر آقای خاتمی زود‌تر و به بهانهٔ همین نامه با یک «نه قاطع» تکلیف آمدن و نیامدنش را مشخص کند آنگاه می‌توان به گزینه‌های دیگر مثل نجفی و جهانگیری پرداخت.

۱۳۹۱ اسفند ۲۱, دوشنبه

در ضرورت نیامدن خاتمی/10 گزاره در پاسخ به محمد رضا جلایی‌پور



دوست اندیشمند و برادر گرامی آقای «محمد رضا جلایی‌پور» که چنانکه پیش از این یک بار نوشته و بار‌ها گفته‌ام بدون شک از چهره‌های شاخص و از سرآمدان نسل ماست (۱) با انتشار متنی تحت عنوان «چهل دلیل در ضرورت نامزدی خاتمی»، از حضور آقای خاتمی در انتخابات پیش رو دفاع کرده است، (۲)

 ایشان ۴ سال پیش هم با دلایلی کم و بیش مشابه بر ضرورت نامزد شدن خاتمی تاکید داشتند خوب است ابتدا آن یادداشت را ارزیابی کنند که آن دلایل و پیش فرض ها و پیشبینی ها چقدر درست بود و اگر درست بود چرا وضعیت چنین است؟  به هر حال به عنوان کسی که از موضع اصلاح طلبی (و نه رادیکالیسم انقلابی و جنبشی) با حضور خاتمی در «انتخابات سال ۹۲» مخالف است باید بگویم که این متن حاوی نقاط ضعف و تناقضات مهلکی است که بر آفتاب افکندن آن‌ها می‌تواند دست کم بخشی از دلایل وضعیت ناگوار فعلی جبهه‌ی اصلاحات را روشن و توجیه کند.

متن «محمدرضا جلایی‌پور» فرصت خوبی به دست می‌دهد برای آسیب‌شناسی «جبهه‌ی اصلاحات» و «جنبش سبز» چرا که استدلال‌های موجود در این متن و پیش فرض‌های این استدلال‌ها (که اکثرا قدمتی به اندازه‌ی قدمت جنبش اصلاحات دارند) طی این سال ‌ها تا حدود زیادی در ذهن و جان نیروهای اصلاح طلب و کنشگران جنبش سبز رسوب کرده و اتفاقا همین رسوبات است که آن‌ها را به ورود هیجان زده به عرصه‌ی انتخابات و دعوت از خاتمی واداشته است.

به هر حال شخصا از انتشار این متن مهم و دعوت آقای جلایی‌پور به گفتگو در مورد آن استقبال می‌کنم. ضرورت آغاز گفتگوی درونی بین اصلاح طلبان ایرانی، امروز بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود، آغاز گفتگوی گسترده‌ی «درون پارادایمی» اولین و ضروری‌ترین گامی است که برای «بازسازی دوباره‌ی اصلاح طلبی در ایران» باید برداشت و متن منتشر شده از سوی محمد رضا جلایی‌پور می‌تواند نقطه‌ی آغاز چنین گفتگویی باشد. گفتگویی که به شرط پایبندی به «آیین گفتگو» و «اصول اصلاح طلبی» نتیجه‌ی نهایی‌اش ایجاد همگرایی و اتحاد در جبهه‌ی اصلاحات خواهد بود.

۱۳۹۱ اسفند ۱۶, چهارشنبه

چرا با کاندیداتوری آقای خاتمی مخالفم؟



مدتی است که با نزدیک شدن به ایام انتخابات ریاست جمهوری یازدهم در برخی از لایههای جبههی اصلاحات زمزمههایی مبنی بر لزوم کاندیداتوری آقای خاتمی در این انتخابات به گوش میرسد. تابستان گذشته که به همراه جمعی از فعالین سیاسی اصفهان دیداری با آقای خاتمی داشتیم ایشان طی تحلیل واقع بینانهای از فضای سیاسی کشور صراحتا احتمال کاندیداتوری خود را در انتخابات سال ۹۲ رد کردند. من به نوبهی خود صمیمانه امیدوارم که جمع بندی آقای خاتمی طی چند ماه گذشته تغییری نکرده باشد کما اینکه اتفاق ویژهای هم در فضای سیاسی کشور نیافتاده که آقای خاتمی را به تجدیدنظر در آن تحلیل و جمع بندی سوق داده باشد.

به هر حال اما برداشت من این است که عدهای از اطرافیان و مشاوران آقای خاتمی ایشان را برای کاندیداتوری در انتخابات آینده تحت فشار قرار دادهاند و احتمالا طی ماههای پیش رو تلاش این دوستان برای راضی کردن آقای خاتمی افزایش خواهد یافت.

۱۳۹۱ بهمن ۱۴, شنبه

دوباره وبلاگ نویسی؛ این بار پس از زندان

«خواندن،نوشتن و یادگرفتن» تنها کاری است که من بلدم و تا زنده‌ام به این کار ادامه می‌دهم؛زنده ام که روایت کنم.

همیشه به اطرفیانم می‌گفتم که ۳۰ سالگی سن مهمی است اما هرگز فکر نمی‌کردم سالگرد سی سالگی‌ام را در تنهایی ِ سی و یکمین روز حبس انفرادی سر کنم. اگر آدم تقدیرگرایی بودم لابد می‌گفتم «تقدیر چنین بود». از روز بازداشت و حتی اکنون پس از آزادی اختیار صفحهٔ فیسبوک ِ قبلی*، ایمیل‌ها و وبلاگ خود را از دست داده‌ام به همین دلیل ناگزیر و برای سومین بار وبلاگی به عنوان «یک کلمه» راه اندازی کردم، «یک کلمه» یکبار هک شد و یکبار هم که در دوران بازداشت کنترلش از دستم خارج شد. بنابراین وبلاگی که با آدرس http: //yekkalame.blogspot.com در در دسترس است دیگر وبلاگ من نیست و این آدرس جدید وبلاگ من است:
 http: //www.yek-kalame. blogspot. com

پس از این مقدمهٔ کوتاه لازم است نکاتی را به اختصار متذکر شوم:


۱- من هنگام بازداشت یک «فعال سیاسی منتقد» بودم و اکنون نیز خود را یک «فعال سیاسی منتقد» می‌دانم و تغییری در مواضع من ایجاد نشده است، بنابراین همچنان فعالیت سیاسی مستمر، مسالمت آمیز، معقول و قانونی در داخل کشور، در کنار پیگیری اصلاحات گام به گام و تدریجی جهت نیل به توسعهٔ اقتصادی و سیاسی و تحقق «حاکمیت قانون» را بهترین راه حل مشکلات کشور می‌دانم.


۲- من بعد از ظهر ۱۸ شهریور ماه سال جاری و با مراجعهٔ مامورین اطلاعات سپاه که حکم قضایی برای تفتیش منزل در دست داشتند بازداشت شدم و پس از تفتیش منزل به بند اطلاعات سپاه در زندان دستگرد اصفهان منتقل شدم و تمام مدت بازداشت خود را یعنی تمام ۷۵ روز را در سلول انفرادی این بازداشتگاه بودم و سرانجام بعد از ظهر پنجشنبه ۲ آذر با قرار وثیقهٔ ۱۰۰ میلیون تومانی آزاد شدم.


۳- در دانشکدهٔ حقوق به ما یاد می‌دادند که زندان جای افراد «خطرناک برای جامعه» و «زندان انفرادی» جایی برای «خطرناک‌ترین» افراد است، من مدعی نیستم که در زندگی شخصی یا فعالیتهای سیاسی اشتباهی نداشته‌ام و در طول زندگی به حکم انسان بودن اشتباهاتی‌-گاه بزرگ- مرتکب شده‌ام با این حال هر چه در وجود خودم کنکاش کرده و می‌کنم چیزی تا آن حد خطرناک برای «جامعه» و «امنیت ملی» نمی‌یابم که من و امثال مرا مستحق زندان و انفرادی کند با این حال انصاف حکم می‌کند که ضمن اشاره به سختی‌های انفرادی به رفتار محترمانه پرسنل بازداشتگاه هم اشاره کنم.


۵- در طول مدت بازداشت بسیاری از دوستان با پیگیری‌های خود به من و خانواده‌ام لطف داشتند و یا با نگارش و انتشار مقاله و بیانیه مرا مرهون لطف خویش کردند. جا دارد در همین جا از همهٔ دوستانی که در داخل و خارج از کشور هر یک به نحوی یادی از من کردند تشکر کنم. کابوس یک زندانی در انفرادی «فراموشی» است از همهٔ شما که مرا فراموش نکردید و البته از خانواده و وکلای پرونده‌ام (آقای فرهاد رستم شیرازی و خانم محبوبه فیاض) سپاسگزارم. امیدوارم فضای سیاسی کشور به سویی رود که همهٔ زندانیای سیاسی آزاد شوند تا طعم آزادی به کام آن‌ها که زود‌تر آزاد می‌شوند تلخ نگردد. (هر چند آزادی من نیز فعلا موقت و تا روز برگزاری دادگاه است و منوط به صدور حکم).


۶- ایران ما کشور بزرگی است و به شرط حاکمیت قانون و رعایت حقوق یکدیگر و اندکی مدارا و گذشت برای همهٔ گرایش‌های سیاسی مجال و فضای فعالیت وجود خواهد داشت. به امید روزی که بتوانیم همزیستی مسالمت آمیز و دموکراتیک را به معنای واقعی کلمه تجربه کنیم.


پی نوشت:

 *آدرس فعلی من در فیسبوک: http://www.facebook.com/Rashid.Esmaeili1